Pomorskie pasaże historyczne - projekt edukacyjny poświęcony dwudziestowiecznej historii Szczecina i Pomorza

Dwudziestowieczna historia Pomorza, a zwłaszcza przełom końca drugiej wojny światowej i okresu pokoju, jest, jak się wydaje, nadal trudnym tematem.

W wyniku powojennych decyzji politycznych niemieccy mieszkańcy regionu utracili swą pomorską małą ojczyznę. Na ich miejsce przybyli polscy osiedleńcy. Potrzebowali oni wielu lat, by zacząć myśleć o Pomorzu jako o własnej małej ojczyźnie. Pierwsi musieli porzucić dziedzictwo wielu pokoleń, drudzy nie potrafili go zrozumieć, ubolewając nad własnym utraconym lub porzuconym dorobkiem kulturowym. Przez długie lata podejmowanie tej problematyki było niemożliwe ze względów politycznych. Dopiero od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, wraz ze zmianami politycznymi w Polsce i Europie, zaistniał klimat dla rozmów o regionie, jego przeszłości, spuściźnie oraz dawnych i obecnych Pomorzanach. To niezwykle ważne kwestie dla poszukujących własnej tożsamości mieszkańców regionu. Toczące się od wielu lat debaty zazwyczaj omijały jednak szkołę i edukację. Lukę tę od dwóch dekad próbuje wypełnić Muzeum Narodowe w Szczecinie, które – będąc depozytariuszem pamięci o przeszłości – na różne sposoby, przy pomocy rozmaitych metod i środków, dokumentuje i opisuje dzieje Pomorza od czasów najdawniejszych po współczesność. Fundamentem tych działań jest rzetelne badanie źródeł historycznych oraz wykorzystywanie fachowej literatury naukowej, zarówno w postaci szczegółowych analiz, jak i problemowych syntez. 

Film Rozmowy o Pomorzu w reżyserii Michała Majerskiego oraz towarzyszące mu muzealne działania edukacyjne Pomorskie pasaże historyczne to kolejny projekt wpisujący się w nurt debaty o tożsamości oraz nowocześnie rozumianej edukacji historycznej i regionalnej. Zebrane i utrwalone przez Michała Majerskiego relacje niemieckich i polskich mieszkańców Pomorza, świadków wydarzeń stanowią niepowtarzalne i niezwykle źródło wiedzy. Cenny dokumentacyjnie i edukacyjnie zapis osobistych doświadczeń bohaterów filmu pozwala spojrzeć na powojenną historię Pomorza z różnych perspektyw – narodowościowej, społecznej, kulturowej. Zarówno film, jak i bogaty program edukacyjny, stanowią zaproszenie nie tylko do pogłębienia wiedzy o przeszłości, ale przede wszystkim, do podjęcia próby wzajemnego zrozumienia dawnych i obecnych mieszkańców Pomorza. Stanowią także etap we wspólnym budowaniu kultury pamięci regionu i istotny punkt wyjścia do rozwijania empatii, wzajemnego zbliżenia oraz kreowania wzajemnych pomorskich, polsko-niemieckich relacji w przyszłości. Projekt edukacyjny Muzeum Narodowego w Szczecinie odpowiada współczesnym standardom nowoczesnej edukacji historycznej i społecznej, a także współczesnym trendom pedagogiki muzealnej (różnorodność form przekazu, podkreślenie treści dotyczących regionu oraz kształtowanie otwartego, krytycznego myślenia). 

Michał Majerski – urodził się w 1948 roku w Polanicy-Zdroju w rodzinie polsko-niemieckiej. Po ukończeniu Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi w 1978 roku wyemigrował do Niemiec. Przez wiele lat pracował w Berlinie jako wykładowca realizacji filmowej i telewizyjnej. Po powrocie do Polski pracował jako dziennikarz telewizyjny i producent dla niemieckiej telewizji publicznej. Od 2005 roku realizuje – z dużym sukcesem – autorskie pełnometrażowe filmy dokumentalne o konsekwencjach przesiedleń ludności na ziemiach włączonych po wojnie do Polski. W opinii krytyków jest specjalistą od tematów, które inni omijają z daleka. Ostatnio zrealizował pełnometrażowy film o Pomorzu pt. Było sobie Pomorze (2018). Oficjalna strona internetowa: www.arkonafilm.de

 

Proponowane działania

I. Projekcja dwujęzycznego filmu Rozmowy o Pomorzu w reżyserii Michała Majerskiego w przestrzeni Muzeum Narodowego w Szczecinie – Muzeum Historii Szczecina. Podczas wizyty zwiedzający ma możliwość obejrzenia materiału filmowego, na który składają się cztery odcinki:

1. Wielka wędrówka / Die grosse Wanderung

2. Czas wojny 1939–1945 / Die Kriegjahre 1939–1945

3. Czas pokoju – Pionierzy / Die Zeit danach – die Umsiedler

4. Rudolf von Thadden – moje życie na Pomorzu / Rudolf von Thadden – mein Leben in Pommern

 

II. Quiz wiedzy o Pomorzu w XX wieku (w wersji online)

 

III. Lekcje muzealne 

Swoista „wędrówka pod prąd” bezdusznej nieodwracalności historii. To nie tylko rozważania o skutkach wydarzeń i zjawisk, ale także analiza ich przyczyn na tle szerszych procesów historycznych. Spotkania prowadzone są na podstawie wybranych fragmentów filmowych. W ramach cyklu Pomorze i jego mieszkańcy w obliczu wydarzeń połowy XX w. będą realizowane takie tematy lekcji, jak:

1. Czas wojny – pomorski epilog

2. Czas pokoju – początek na gruzach starego świata

3. Pomorskie retrospekcje Rudolfa von Thaddena.

O terminach wydarzeń edukacyjnych będziemy informować na bieżąco w mediach oraz na muzealnej stronie internetowej: www.muzeum.szczecin.pl. Proponujemy również realizację wybranych działań dla grup zorganizowanych po wcześniejszym zgłoszeniu i ustaleniu szczegółów: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

 

IV. Debaty oksfordzkie – w przestrzeni wystawy Hans Stettiner i Jan Szczeciński. Życie codzienne na Pomorzu w XX wieku. Na podstawie filmu Rozmowy o Pomorzu podjęta zostanie dyskusja na temat konsekwencji drugiej wojny światowej, które są wciąż odczuwalne w życiu byłych i obecnych mieszkańców Pomorza. Zespołowe omawianie wybranych zagadnień stworzy młodym ludziom okazję do zaprezentowania wiedzy historycznej oraz oratorskiego kunsztu.

 

V. Wykłady badaczy szczecińskich instytucji naukowych popularyzujące najnowszy stan badań nad historią Pomorza. 

 

VI. Projekcje filmu Rozmowy o Pomorzu połączone ze spotkaniem z reżyserem Michałem Majerskim.

 

VII. Konkurs fotograficzny Obrazy Pomorza. Prace pozwolą w przyszłości stworzyć współczesną ikonotekę regionu.  

 

VIII. Konkurs filmowy Ciąg dalszy nastąpił – głos Pokolenia Z w rozmowie o Pomorzu. Młodzi twórcy mogą zgłaszać nakręcone przez siebie filmy w dwóch kategoriach:

1. dokument i reportaż

2. fabuła.

 

Projekt edukacyjny: Krystyna Milewska, Ewa Kimak, Michał Pozorski

Film: Rozmowy o Pomorzu / Gespräche über Pommern (2018), reż. Michał Majerski  

Konsultacja naukowa i pedagogiczna: dr Dariusz Kacprzak, dr hab. Małgorzata Machałek, prof. US

Konktakt: Ewa Kimak (Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.) lub Michał Pozorski (Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.)

 

Film został zrealizowany przy finansowym wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Fundacji Bugenhagena