Zbiory Działu Sztuki Dawnej obejmują kolekcje sztuki średniowiecznej, malarstwa i rzeźby od XVI do XVIII wieku, grafiki i rysunku, rzemiosła artystycznego, militariów, jak również tzw. kolekcję antyczną, w skład której wchodzi unikatowy zbiór rekonstrukcji w brązie najsłynniejszych dzieł rzeźby antycznej oraz kolekcja ceramiki antycznej.

Tradycja szczecińskiej kolekcji antycznej sięga schyłku XIX wieku. Inicjatorem jej utworzenia był Heinrich Dohrn (1838–1913), przedsiębiorca, wybitny przyrodnik, a także miłośnik sztuki. Zgromadzone przez niego dzieła stały się podstawą zbiorów otwartego w 1913 roku Muzeum Miejskiego (Stadtmuseum), do którego powstania walnie się przyczynił. Ponadto Dohrn skłonił wiele rodzin szczecińskich patrycjuszy do zaangażowania się w program stworzenia wielkiej ekspozycji sztuki antycznej.

Zbiory rzemiosła artystycznego Muzeum Narodowego w Szczecinie liczą blisko 4 tysiące zabytków z okresu od XII do XX wieku. Dominują w nich wyroby z obszaru środkowej i północnej Europy, w tym przede wszystkim z terenów historycznego Księstwa Pomorskiego. Zbiory dzielą się na następujące kolekcje: klejnotów i strojów książąt pomorskich, złotnictwa, wyrobów metalowych, ceramiki i szkła, mebli oraz tkanin.

Zbiór sztuki średniowiecznej, którego historia sięga XIX wieku, należy do najcenniejszych w Muzeum Narodowym w Szczecinie. Jego zasadniczą część stanowią dzieła zgromadzone przez Towarzystwo Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde), które znalazły się w zbiorach przedwojennego Prowincjonalnego Muzeum Starożytności (Provinzialmuseum Pommersches Altertümer), ewakuowanych w okresie drugiej wojny światowej. Po jej zakończeniu tylko ich część odnalazła się w składnicach na terenie Pomorza. Wiele dzieł wywiezionych na terytorium ZSRR powróciło do muzeum w ramach akcji rewindykacyjnej w 1956 roku. W okresie powojennym kolekcję uzupełniono m.in. obiektami przekazanymi do muzeum z okolicznych, często zrujnowanych kościołów, jak też z rozwiązanego po wojnie muzeum w Drawsku. Pomimo strat jest to rezultacie najbogatszy zbiór średniowiecznej sztuki pomorskiej.

Kolekcja militariów Działu Sztuki Dawnej obejmuje ponad 800 eksponatów z okresu od XIII wieku aż po lata 50. XX wieku. W tym niezwykle różnorodnym zbiorze obok wytworów rzemieślników europejskich, głównie z obszarów Niemiec i Francji, znajdują się też pojedyncze zabytki z rejonów Turcji, Japonii oraz Stanów Zjednoczonych.

Zbiory rycin, rysunków i exlibrisów zgromadzone w Gabinecie Grafiki Działu Sztuki Dawnej liczą około 8 tysięcy eksponatów z czasu od XVI wieku do 1945 roku. Większość stanowią dzieła luźne, ale są też albumy rycin, artystyczne publikacje ilustrowane i szkicowniki. Wykonali je artyści europejscy, przede wszystkim pochodzący z krajów niemieckojęzycznych, następnie z Francji, Niderlandów, Włoch i Anglii. Są też pojedyncze dzieła twórców z innych krajów, m.in. pejzaż marynistyczny Iwana Ajwazowskiego, oraz kilkanaście prac artystów dalekowschodnich.

Historia zbiorów malarstwa i rzeźby nowożytnej Muzeum Narodowego w Szczecinie sięga XIX wieku i związana jest z działalnością Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde), a także powstałych przed drugą wojną pierwszych muzeów szczecińskich. Kolekcje te składają się głównie z dzieł odnoszących się do najważniejszych etapów z dziejów Pomorza Zachodniego, począwszy od XVI wieku, epoki rozkwitu sztuki dworskiej w Księstwie Pomorskim, poprzez niespokojny okres rządów szwedzkich i brandenburskich po podziale Księstwa w 1648 roku, aż do XVIII wieku i zależności artystycznej Pomorza od Królestwa Prus, do którego zostało przyłączone.