Wystawa czasowa: 1989. Próba dialogu

Pretekstem do stworzenia wystawy stała się 30. rocznica przełomu ustrojowego w Polsce w czerwcu 1989 roku. Burzliwy rok, nazywany przez Normana Daviesa „annus mirabilis” (rok cudów), w Polsce zaznaczył się przede wszystkim dwoma wydarzeniami: spotkaniem władzy i opozycji przy Okrągłym Stole oraz wyborami 4 czerwca. Właśnie wtedy Polacy zdecydowanie opowiedzieli się za zwycięstwem ideałów „Solidarności” i zmianą ustroju.

Wydarzenia te poprzedzone były w Polsce ciężkimi latami kryzysu społeczno-gospodarczego, falą strajków wiosną i latem 1988 roku, a przede wszystkim narastającą w obozie władzy świadomością o niewydolności systemu i groźbie załamania gospodarki. Istotne dla przemian stały się sytuacja w Związku Sowieckim i deklaracje przywódcy ZSRS Michaiła Gorbaczowa, że kraje bloku wschodniego mogą samodzielnie decydować o swoim losie. 

Koncepcja Okrągłego Stołu znacząco podzieliła opozycję: część z jej członków, uznająca przywództwo Lecha Wałęsy, stwierdziła, że to może być dobry pomysł na wyjście z impasu, część bardziej radykalna – której zresztą nikt do wspólnych rozmów nie zapraszał – uznała, że z władzą komunistyczną nie ma sensu paktować. Podziały te widoczne były w trakcie obrad, podczas wyborów i potem, w ciągu całego procesu powstawania III Rzeczypospolitej. 

Wydarzenia  w Polsce stały się impulsem do przemian we wszystkich krajach znajdujących się pod wpływami Kremla od zakończenia II wojny światowej. Lawina, która zmiotła system komunistyczny, „żelazną kurtynę” i pojałtański porządek – do historii przeszła po hasłem Jesieni Ludów. 

We wszystkich epizodach związanych z demontażem systemu komunistycznego bardzo aktywne były Szczecin i Pomorze Zachodnie. To tu miały miejsce strajki w 1988 roku, które wybuchły w bardzo niewielu ośrodkach. To tu, jako pierwszy w kraju. powstał Obywatelski Komitet Porozumiewawczy, zajmujący się przygotowaniem kampanii wyborczej „Solidarności”. Także tu podziały opozycji były bardzo widoczne i pogłębiały się wraz z upływem kolejnych miesięcy. Dlatego właśnie wiele wydarzeń 1989 roku o zasięgu ogólnopolskim zostanie pokazanych na wystawie przez pryzmat tego, co działo się w Szczecinie i na Pomorzu Zachodnim. Zaprezentowane będą postaci bohaterów tamtych dni, a także fotografie i dokumenty. 

Przedstawiona zostanie także ocena wydarzeń sprzed 30 lat, które do dziś budzą skrajne emocje, nie zawsze rozumiane poza granicami Polski. Ekspozycja to tylko wstęp do dyskusji na temat istoty przełomu. To, co dla jednych stało się punktem zwrotnym w życiu, dla innych było jedynie rozgrywką sił politycznych. 

Wystawie towarzyszyć będą lekcje historii w przestrzeni wystawy stałej MNS-CDP oraz na placu Solidarności przy symbolicznym okrągłym stole, spotkania z ludźmi przełomów, a także debaty z udziałem świadków historii, politykami i młodzieżą szkół licealnych, prezentacja plakatów wykonanych przez młodzież i zmagania sportowe.  

 

Kuratorka: Agnieszka Kuchcińska-Kurcz
Recenzja: prof. Antoni Dudek
Współpraca kuratorska: Aneta Popławska-Suś, Paula Sendra

Organizator: Muzeum Narodowe w Szczecinie, Sieć Ziem Zachodnich i Północnych