Afryka

Zbiory afrykańskie Działu Kultur Pozaeuropejskich Muzeum Narodowego w Szczecinie należą do jednych z większych w Polsce. Liczą około 8 tysięcy obiektów etnograficznych oraz 25 tysięcy zabytków archeologicznych.

Kolekcja etnograficzna powstała głównie dzięki badaniom terenowym prowadzonym od lat 60. XX wieku przez muzeum, we współpracy z pracownikami i studentami uniwersytetów: w Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Uczestnicy dysponowali własnymi środkami lokomocji (głównie samochodami ciężarowymi), dzięki czemu łatwiejsze było nie tylko przemieszczanie się w buszu, ale i pozyskiwanie eksponatów w terenie oraz ich transport do kraju. Badania te miały zwykle charakter stacjonarny. Kilkutygodniowe pobyty w jednym rejonie pozwalały nie tylko poznać miejscową kulturę, ale również pozyskać bogate kolekcje oryginalnych eksponatów muzealnych.

Wyprawy badawcze pozwoliły zgromadzić ogromne kolekcje monograficzne, ukazujące przekrojowo kulturę takich społeczności jak: Dogon w Mali, Kirdi-Daba w Kamerunie, Nuba-Moro w Sudanie, Somba w Beninie, Lobi w Burkina Faso, Gagou na Wybrzeżu Kości Słoniowej czy Malinke w Gwinei. Zbiory obejmują wiele obiektów, m.in. broń, odzież, naczynia gliniane, kosze, maty plecione, narzędzia rolnicze i rzemieślnicze, biżuterię, instrumenty muzyczne, przedmioty związane z magią i religią – wszystko, co charakteryzuje badane społeczności. Zgromadzono również obiekty, które pozwalają prześledzić całe ciągi technologiczne, np. produkcję naczyń glinianych czy plecionych koszy.

Oprócz wielkich kolekcji monograficznych ludów rolniczych muzeum posiada zbiory dokumentujące życie codzienne pasterzy i koczowników: Shenabla i Baggara z Sudanu (długie i szerokie wełniane koce używane do krycia namiotów, duże łoże rodzinne, półki na juki, kolekcję różnorodnych juków), Tuaregów (namiot skórzany wraz z kompletnym wyposażeniem, siodła na wielbłądy, stroje, biżuterię i in.) oraz Peul-Bororo (kompletne stroje samodziałowe i skórzane).

Ciekawe są również kolekcje tematyczne, zwłaszcza dotyczące szkutnictwa i rybołówstwa (łodzie-dłubanki z Afryki Zachodniej i z obszaru Zatoki Gwinejskiej, sprzęt rybacki: wiersze różnych typów, kosze do suszenia ryb i krewetek, wiosła), kowalstwa (liczne narzędzia i wyroby kowalskie z terenu Afryki Zachodniej), garncarstwa (zbiór około 650 naczyń glinianych) oraz kolekcje prezentujące sztukę (od terakotowych figurek znad Nigru z XIV–XVI wieku czy głowy z brązu z Królestwa Beninu z XVIII wieku, poprzez kamienne rzeźby z Demokratycznej Republiki Konga i Gwinei, po imponującą kolekcję plastyki figuralnej i masek z Afryki Zachodniej i Centralnej).

W latach 2007–2011 muzeum pozyskało ogromną, liczącą ponad 1200 kolekcję sztuki afrykańskiej gromadzoną przez dziesiątki lat przez Oleńkę i Denisa Gordier-Nidzgorskich – znawców afrykańskiego teatru lalek. Wśród tej kolekcji znalazł się zbiór liczący ponad 500 sztuk, prezentujący lalki i marionetki afrykańskie. Marionetki te, wprawiane w ruch, „ożywają” podczas afrykańskich rytuałów i przedstawień. Zbiór ten jest bardzo różnorodny nie tylko pod względem pochodzenia obiektów (Mali, Niger, Nigeria, Wybrzeże Kości Słoniowej, Togo, Ghana, Benin, Demokratyczna Republika Konga, Kongo, Gabon, Kamerun, Tanzania, Rwanda, Tunezja, Senegal, Burkina Faso, Madagaskar, Angola, Republika Południowej Afryki), ale również roli, jaką pełniły w społeczeństwach afrykańskich, materiału, z którego zostały wykonane oraz sposobu ich animacji.

Zbiory archeologiczne pochodzą z badań powierzchniowych prowadzonych na terenie Algierii, Mali, Maroko, Tunezji i Nigerii. Są to głównie fragmenty ceramiki, narzędzia kamienne i krzemienne, rdzenie, wióry, skorupy strusich jaj itp.

  • Manuskrypt sury Koranu, Afryka Północna lub Bliski Wschód, IX-X w., pergamin, atrament, 21 x 31 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Nkisi nkondi - fetysz gwoździowy, Bakongo, Demokratyczna Republika Konga, 2. połowa XX w., drewno, gwoździe i ostrza żelazne, szkło, 53,5 x 24 x 18 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Głowa Królowej Matki (Iyoby), Edo, Królestwo Beninu (obecnie Nigeria), XVIII-XIX w., brąz (odlew na wosk tracony), 45 x 23,6 x 26 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Maska słonia (mwaash a mboy), Bakuba, Demokratyczna Republika Konga, 2. połowa XX w., drewno, juta, rafia, szkło, muszle kauri, wys. 39,5 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Przodek zwycięski - lalka stowarzyszenia Ekon, Ibibio, Nigeria, poł. XX w., drewno polichromowane, dzianina, gwóźdź, wys. 35 cm (całość z uchwytem: 88 cm), fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • „Nienasycony żebrak” - nagłownik, Ejagham, Nigeria, połowa XX w., drewno, skóra, sznurek, wys. 25 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Przodek - założyciel wioski, Idoma, Nigeria, 1. połowa XX w., drewno polichromowane, włókno roślinne, 30,5 x 14,4 x 13,8 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Maska kasangu stowarzyszenia Mugongo, Salampasu, Demokratyczna Republika Konga, połowa XX w., drewno, włókno roślinne, blacha, 24,9 (z brodą 48,2) x 20 x 19,5 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Harfa ngombi, Fang, Gabon, 2. połowa XX w., drewno rzeźbione polichromowane, sznurek, tkanina, żyłka, metal, gwoździe, wys. 57 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Rzeźba przedstawiająca strażnika królewskiego, Bamileke, Kamerun, 2. połowa XX w., drewno, tkanina, koraliki, gwoździe, 45 x 17,5 x 12 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Koc khasa, połowa XX w., Fulbe, Mali, wełna wielbłądzia, 140 x 255 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych