Sztuka współczesna

Od momentu utworzenia po wojnie muzeum w Szczecinie kolekcjonowanie i popularyzacja sztuki współczesnej stały się jednym z głównych zadań w publicznej działalności placówki. Pierwsze nabytki do kolekcji polskiej sztuki najnowszej pojawiły już w 1946 roku. Równolegle do starań o sukcesywne pozyskiwanie do zbiorów dzieł autorów wyznaczających najistotniejsze trendy w sztuce polskiej zainicjowano systematyczne dokumentowanie dokonań szczecińskiego i pomorskiego środowiska artystycznego. Ze względu na tradycje kulturowe i położenie miasta w początkowych dekadach budowania kolekcji szczególny nacisk kładziono na tematykę morską. W połowie lat 60. podjęto decyzję o utworzeniu kolekcji współczesnej sztuki obcej uzupełniającej zbiór sztuki rodzimej.

Obecnie w szczecińskiej kolekcji sztuki współczesnej znajduje się ponad 5 tysięcy dzieł (w tym około 500 sztuki obcej). Składają się na nią prace z dziedziny malarstwa, grafiki, rysunku, rzeźby, obiekty, filmy wideo i instalacje. Od 2005 roku kolekcję wzbogaca, liczący obecnie ponad 300 obiektów, depozyt Regionalnej Zachęty Sztuki Współczesnej w Szczecinie; dominują w nim dzieła artystów działających w obszarze tzw. nowych mediów.

Dynamika pozyskiwania dzieł do kolekcji polskiej sztuki współczesnej w ciągu ostatnich sześciu dekad zmieniała się. Od lat 50. do 70. ubiegłego wieku zbiór rozwijał się intensywnie, ilustrując najważniejsze nurty i tendencje stylistyczne.  W początku lat 80. proces rozbudowy zbioru został zahamowany, by od połowy lat 90. ponownie nabrać tempa. Tworzenie zainicjowanej w połowie lat 60. kolekcji sztuki obcej do końca lat 80. dokonywało się w dużej mierze na podstawie wyboru dzieł wystawianych podczas festiwali i targów sztuki, takich jak Prezentacje Malarzy Krajów Socjalistycznych w Szczecinie, Międzynarodowe Biennale i Triennale Grafiki w Krakowie oraz Międzynarodowe Targi Sztuki Krajów Socjalistycznych Interart w Poznaniu. Do roku 1989 w Szczecinie powstała bogata reprezentacja prac artystów byłego bloku wschodniego. W latach 70. poszerzono zasięg geograficzny kolekcji o kraje basenu Morza Bałtyckiego. Od lat 90. do szczecińskiego zbioru sztuki obcej trafiają m.in. dzieła pozyskiwane w ramach koordynowanego przez muzeum bałtyckiego programu wystawienniczo-badawczego Mare Articum (Morze Sztuk).
O wartości artystycznej szczecińskiego zbioru sztuki współczesnej decyduje zwarta i stale rozbudowywana kolekcja dzieł klasyków polskich oraz cenny, unikatowy zespół dzieł artystów pochodzących ze Szczecina i regionu Pomorza Zachodniego. Wśród prac twórców rodzimych z okresu pierwszych trzech powojennych dekad dominują dwie uzupełniające się tendencje artystyczne; pierwsza – poszukująca inspiracji w dokonaniach polskiej i zagranicznej awangardy początku XX wieku, druga – twórczo rozwijająca tradycyjne sposoby obrazowania, stanowiące schedę międzywojennego koloryzmu.

Szczególne miejsce w kolekcji zajmuje zbiór wyjątkowo cennych prac artystów związanych z działającą od 1946 roku Grupą Młodych Plastyków, później zwaną II Grupą Krakowską, kontynuującą tradycje awangardowego eksperymentu zarówno w zakresie technik artystycznych, jak i sposobów obrazowania ciążących w kierunku sztuki nieprzedstawiającej. Do kolekcji szczecińskiej trafiły znakomite obrazy artystów decydujących o klimacie sztuki polskiej lat 40. i 50. XX wieku: Tadeusza Brzozowskiego, Marii Jaremy, Tadeusza Kantora, Adama Marczyńskiego, Jadwigi Maziarskiej, Jerzego Nowosielskiego i Jonasza Sterna. Spuścizna międzywojennej awangardy wywarła znaczący wpływ na kształtowanie się nowej wrażliwości artystycznej młodych twórców polskich po roku 1945. Inspirowała zarówno artystów uznawanych za klasyków nowoczesności, m.in. Stefana Gierowskiego, Edwarda Krasińskiego i Stefana Krygiera, preferujących analityczną postawę w stosunku do dzieła sztuki, jak i tych, którzy koncentrowali się w swojej praktyce twórczej na materii dzieła, podkreślając rolę i znaczenie faktury w obrazie, tak jak Bronisław Kierzkowski czy Jerzy Rosołowicz. Do najwybitniejszych kontynuatorów przedwojennej tradycji kolorystycznej, których dzieła w kolekcji muzeum kontrapunktują zbiór prac polskich awangardystów, należeli m.in. Piotr Potworowski i Tadeusz Dominik. W ich twórczości impuls płynący z obserwacji natury i uwrażliwienie na barwę ulegały przetworzeniu w przemyślany syntetyczny układ barwnych plam. Tak jak dla Potworowskiego i Dominika malarska transformacja pejzażu była najbardziej inspirującym działaniem twórczym, tak dla wielu artystów najważniejszym doświadczeniem stało się malarskie ujęcie postaci ludzkiej. W latach 70. i 80. XX wieku malarstwo figuratywne ponownie zamanifestowało swoją obecność i siłę. W tradycję powojennej polskiej figuracji wpisało się wiele wyjątkowych indywidualności, m.in. Eugeniusz Markowski, Jerzy „Jurry” Zieliński czy Jacek Rykała, którzy – stosując odmienne malarskie środki i różną intensywność przekazu – w centrum artystycznej narracji lokowali człowieka, ludzkie relacje i ich kulturowy kontekst.

Człowiek i świat symboli, przez niego tworzony, były jednymi z głównych wątków w twórczości Władysława Hasiora i Jerzego Beresia, artystów, dla których materialny obiekt sztuki stanowił często element działania realizowanego w formie performansu lub happeningu. Charakteryzujące lata 80. i 90. nowe podejście do zagadnień sztuki operujące językiem postmodernizmu odnaleźć można w neoekspresyjnych dziełach Krzysztofa Skarbka czy ironicznym przetwarzaniu tropów kulturowych charakteryzującym twórczość Pawła Łubowskiego. W kolekcji muzeum znajdują się także pochodzące z tego samego okresu prace artystów przekraczających granice tradycyjnych gatunków artystycznych, łączących w swojej intermedialnej twórczości różne środki wyrazu, np. fotografię, film czy performans, takich jak Andrzej Dudek-Dürer, Mikołaj Smoczyński, Antoni Mikołajczyk i Józef Robakowski. Do grupy najcenniejszych obiektów sztuki polskiej ostatnich trzech dekad należą realizacje artystów związanych ze Szczecinem i Pomorzem – dzieła Ryszarda Tokarczyka, Andrzeja Ciesielskiego oraz Antoniego Karwowskiego zasilone przez pokaźny zbiór prac artystów związanych z  Akademią Sztuki w Szczecinie – m.in. Danuty Dąbrowskiej, Kamila Kuskowskiego, Hanny Nowickiej, Agaty Michowskiej, Łukasza Skąpskiego, Katarzyny Szeszyckiej, Zbigniewa Taszyckiego, Waldemara Wojciechowskiego i Agaty Zbylut.

 

  • Łukasz Surowiec, Granica, 2015, dwukanałowe wideo, 11’06”. Zakup dofinansowany ze środków finansowych Województwa Zachodniopomorskiego w 2019 roku.
  • Autor: Brak danych
  • Małgorzata Turewicz-Lafranchi, Drzwi, 1996, płyta pilśniowa, stal miedziowana, 170x160 cm. Zakup dofinansowany w 2019 r. ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz środków finansowych Województwa Zachodniopomorskiego.
  • Autor: Brak danych
  • Zuzanna Janin, Chłopiec marzący, 2009, drut mosiężny, papierowe paski bagażowe, podest z pleksi, 250x120x100 cm. Zakup dofinansowany w 2019 r. ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz środków finansowych Województwa Zachodniopomorskiego.
  • Autor: Brak danych
  • Jarosław Perszko, „Dekalog”, 2002. Zakup dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Zachodniopomorskiego.
  • Autor: Brak danych
  • Artysta nieznany, Bolesław Bierut (Portret utworzony ze słów Konstytucji PRL z 1952), tusz, papier, 32,5 x 24,5 cm. Zakup dofinansowany ze środków Województwa Zachodniopomorskiego
  • Autor: Brak danych
  • Akademia Ruchu, Europa, 1976, dokumentacja filmowa akcji ulicznej, 3’ 37’’ Zakup dofinansowany ze środków Województwa Zachodniopomorskiego
  • Autor: Brak danych
  • Teresa Murak (ur. 1949), Wielkanoc 1981, druk pigmentowy na papierze bawełnianym, 193 x 146 cm Zakup dofinansowany ze środków Województwa Zachodniopomorskiego
  • Autor: Brak danych
  • Piotr Młodożeniec (ur. 1956), praca z teki grafik Szablony, 1980–1985, druk na papierze Zakup dofinansowany ze środków Województwa Zachodniopomorskiego
  • Autor: Brak danych
  • Piotr Młodożeniec (ur. 1956), praca z teki grafik Szablony, 1980–1985, druk na papierze Zakup dofinansowany ze środków Województwa Zachodniopomorskiego
  • Autor: Brak danych
  • Hubert Czerepok (ur. 1973), Przyszłość nie jest już tym czym kiedyś była, 2015, neon, 186 x 206 cm Zakup dofinansowany ze środków Województwa Zachodniopomorskiego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku
  • Autor: Brak danych
  • Antoni Karwowski (ur. 1948), Mój tramwaj, 1980, fot. Elżbieta Karwowska Zakup dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku
  • Autor: Brak danych
  • Antoni Karwowski (ur. 1948), Identyfikacja, 1980, fot. Elżbieta Karwowska Zakup dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku
  • Autor: Brak danych
  • Antoni Karwowski (ur. 1948), Negatyw Pozytyw, 1980, fot. Elżbieta Karwowska Zakup dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku
  • Autor: Brak danych
  • Hanna Nowicka (ur. 1962), Palimpsest, 1998, tryptyk, tablice szkolne, farba olejna, węgiel, 270 x 190 cm Zakup dofinansowany ze środków Województwa Zachodniopomorskiego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku
  • Autor: Brak danych
  • Łukasz Skąpski (ur.1958), projekt Stoczniowiec, cz. 1, obiekt, limitowana seria perfum Zakup dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku
  • Autor: Brak danych
  • Zbigniew Taszycki (ur. 1955), bez tytułu, 1990, papier gruntowany, węgiel, grafit, pastel suchy, pastel tłusty,123 x 178 cm Zakup dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku
  • Autor: Brak danych
  • Roman Lipski (ur. 1969), bez tytułu, 2009, akryl, płótno, 150 x 200 cm, fot. Paweł Kula
  • Autor: Brak danych
  • Zbylut Agata, Łajka (2011), videoinstalacja, 52 x 62 x 28 cm, fot. A. Zbylut
  • Autor: Brak danych
  • K.Szeszycka, z cyklu baseny 3, 2010, olej na plotnie, 100x130 cm
  • Autor: Brak danych
  • Bartłomiej Otocki, Zanurzenie alarmowe, 2012, olej, płótno, 170 x 250 cm, fot. Bartłomiej Otocki
  • Autor: Brak danych
  • Danuta Dąbrowska (ur. 1959), Zanikanie obrazu I, 2010, fotografia cyfrowa, płyta polistyrenowa, 70 x 50 cm
  • Autor: Brak danych
  • Waldemar Wojciechowski (ur. 1958), bez tytułu – w odpowiedzi na film Stefana Themersona i z podziękowaniem dla Józefa Robakowskiego, 1996, instalacja, technika własna, wym. różne, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych
  • Heinz Spellmann, Gründerzeit 2, Szczecin, 2005, wydruk fotograficzny, silikon, farba akrylowa, pianka, 20 x 24 x 8 cm (każdy z 12 elementów)
  • Autor: Brak danych
  • Milan Knížák (ur. 1940), Kill Yourself and Fly, 1968, collage, papier, 54 x 75 cm, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych
  • Krzysztof M. Bednarski (ur. 1953), Moby Dick II, 2008, instalacja, technika własna, wym. różne, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych
  • Jerzy Nowosielski (1923-2011), Stocznia, 1948, olej, płótno, 99 x 137 cm, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych
  • Tadeusz Kantor (1915-1990), Kobieta w drzwiach, 1947, olej, płótno, 132 x 105 cm, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych
  • Krzysztof Skarbek (ur. 1958), Pokój w gorącej wibracji, około 1989, olej, płótno, 90 x 120 cm, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych
  • Ludmiła Popiel (1929-1988), 20-68, 1968, olej, płótno,120 x 80 cm, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych
  • Jerzy 'Jurry' Zieliński (1943-1980), Fakt, 1972, płótno, płyta, 150 x 150 cm, fot. Grzegorz Solecki
  • Autor: Brak danych