Przez lata w dniu rocznicy nadania Szczecinowi praw miejskich przywoływaliśmy zabytki związane z aktem lokacyjnym (dokument potwierdzający przywileje albo pieczęcie). Tym razem prezentujemy unikatowy obiekt z kolekcji Starożytności Pomorskich, datowany właśnie na pierwszą połowę XIII wieku, a więc z okresu lokacji miasta.
Plakietka ażurowa z ptakiem
Numer inwentarzowy MNS/A/22252
Czas powstania: 1200 – 1225
Technika: odlewanie
Materiał: metal
Wymiary: cały obiekt: 0.3 cm (wysokość)5.6 cm (średnica)
Opis fizyczny: Metalowa, okrągła plakietka ażurowa z wyobrażeniem ptaka w części centralnej, otoczonego koncentrycznymi kręgami z owalnymi otworami nadającymi całości pewnej lekkości. Na odwrocie plastyczne żeberka ułożone promieniście, wzmacniające konstrukcję.
Nota popularyzatorska: Ażurowa plakietka z początku XIII wieku, została odkryta w trakcie badań wykopaliskowych prowadzonych w obrębie Głównego Dziedzińca Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Plakietka jest okrągła, w części centralnej znajduje się sylwetka ptaka otoczonego koncentrycznymi kręgami, w tym rzędem owalnych otworów. Od spodu partie pomiędzy otworami wzmocniono niewielkimi żeberkami ułożonych promieniście. Wykonano ją z jasnego, miękkiego metalu, najpewniej stopu cynowo-ołowiowego techniką odlewu i cyzelowania.
Kwestią otwartą pozostaje określenie gatunku ptaka, a tym samym prawidłowe odczytanie treści symbolicznych zawartych na plakietce. Niekiedy przyjmuje się, że jest to gołąb lub gołębica, w ikonografii chrześcijańskiej symbol Ducha Świętego. Przypuszcza się także, że może to być ptak drapieżny, sokół albo orzeł, a szczecińska plakietka jest importem zachodnioeuropejskim, prawdopodobnie niemieckim. Nie wyklucza się także, że może być to wyobrażenie gryfa. Niemal identyczne przedmioty znaleziono na wrocławskim Ostrowie Tumskim oraz w Kamieniu Pomorskim. Forma i sposób wykonania ich przypomina plakietki pątnicze, emblematy przypinane do ubrań, nakryć głowy lub toreb, widome znaki pielgrzymowania do miejsc świętych.
Sławomir Słowiński
Obiekt można oglądać w Muzeum Narodowym w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych (ul. Staromłyńska 27) na wystawie „Świt Pomorza. Kolekcja Starożytności Pomorskich”. Znajdziecie go w gablocie nr 55 pod numerem 55.2.
Zabytek jest także dostępny w wirtualnym muzeum: Kategoria: Wczesne średniowiecze na Pomorzu - Obraz: MNS/A/22252 - Zbiory cyfrowe | Muzeum Narodowe w Szczecinie